گردشگری ورزشی معمولا چنین تعریفی دارد: تمام اشکال مشارکت فعال یا غیرفعال در یک فعالیت ورزشی که به صورت غیر رسمی و یا هماهنگ شده با دلایل غیر تجاری یا تجاری انجام پذیرد که نیازمند سفر به مقصد و کار در محل برگزاری باشد. البته گاه ادغام اهداف ورزشی و ماجراجویی گردشگران بر ایجاد علاقه، شناخت و درک صحیح از این بازار تاثیر بسیار گذاشته است. گردشگری ورزشی معمولا به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
-
گردشگری ورزشی فعال و میزبانی گردشگرانی که به صورت فعال در یک فعالیت ورزشی شرکت می‌کنند.
-
گردشگری ورزشی مناسبتی و میزبانی از گردشگرانی که تماشاگر یک واقعه ورزشی هستند
-
گردشگری ورزشی خاطره دوست (نوستالوژیک) و میزبانی گردشگرانی که برای دیدار از یک مکان ورزشی نظیر ورزشگاهی خاص یا جایگاه یادبود مشاهیر ورزشی و... سفر می‌کنند
بسیاری از کشورها و مناطق گردشگری، در بخش گردشگری ورزشی خاطره دوست جذابیت های لازم و امکان رقابت ندارند. این شرایط در حوزه گردشگری مناسبتی نیز به شدت به سیاست های کلی کشور میزبان، شرایط جهانی و امکانات رقبا بستگی دارد. بنابراین، پیگیری آن معمولا در حوزه کلی توسعه گردشگری با علایق ویژه می‌گنجد، اما گردشگری ورزشی فعال، معمولا مورد توجه تدوین کنندگان برنامه های مدیریتی توسعه بازار گردشگری با علایق خاص قرار می‌گیرد.
این شاخه از گردشگری ورزشی که موجب شهرت منطقه گردشگری به عنوان مرکز برگزاری اردوهای آماده سازی می‌شود، چند دهه است که مورد توجه قرار گرفته و بسیاری از شهرهای اروپا، به ویژه مناطقی در آلمان، سوئیس و فرانسه مورد توجه تیم های ورزشی برای برگزاری اردو است. این مراکز عموما به دلایل زیر شهرت می‌یابند:
-
خدمات درخشان طب ورزشی
-
امکانات متعدد برای انجام تمرینات ورزشی در سطح استاندارد‌های جهانی
-
برخورداری از تخصص های لازم در زمینه مدیریت اردوهای ورزشی
-
بهره مندی از موقعیت ویژه جغرافیایی در منطقه
-
زیرساخت های مورد نیاز مانند گستردگی دسترسی ها و شبکه حمل و نقل مطلوب درون شهری و برون شهری برای کاهش زمان مسافرت بین مکان استقرار و اماکن ورزشی
-
قابلیت ها و ویژگی های طبیعی مناسب و ضروری برای بعضی از ورزش ها
-
کیفیت و کمیت اردوگاه ها
-
آب و هوای مناسب و خوراک سالم
البته اردوهای ورزشی را هم می‌توان به چند دسته تقسیم کرد: اردوهای پیش مناسبتی، اردوهای قبل و بعد از فصل مسابقات، اردوهای مربیگری تخصصی، اردوهای پزشکی مختص مناسب های ورزشی.
اردوهای ورزشی، به خصوص اردوهای پیش از مناسبت های بزرگ، معمولا تمام حوزه‌های منطقه گردشگری را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هماهنگی و برنامه ریزی گسترده ای را نیز می‌طلبد. شهر گلدکوست استرالیا که برای نمونه مورد بررسی قرار گرفته، میزبان اردوهای استقبال از بازیهای المپیک بوده است. شورای شهر که طرف مشورت کمیته تخصصی بوده، در جذب و ایجاد امکانات برای اردوها نقش بسزائی ایفا نموده است.
این شهر در طول مدت برگزاری اردوهای منتهی به المپیک، با میزبانی و پذیرائی از هزار و 300 ورزشکار و مسنول ورزشی و اختصاص حدود 40 هزار تخت، توانسته است سود تقریبی معادل 15 میلیون دلار را برای صاحبان کسب و کار تضمین نماید. البته این اردوها علاوه بر تاثیر آنی و مستقیم بر اقتصاد محلی، توجه رسانه ها را نیز به شهر جلب کردند و باعث توسعه همکاریها و ایجاد روابط تجاری جدید با هیئت های ورزشی و ادارات مربوطه شدند. نتیجه مطلوب چنین روابطی، پیشرفت گردشگری و تشویق سرمایه گذاران به ایجاد فضاهای جدید تجاری و تفریحی در شهر بود.
در نهایت موفقیت شهر گلدکوست و شهرهای میزبان اردوهای ورزشی، این مناطق را در صدر جدول این شاخه از صنعت گردشگری قرار می‌دهد و متقابلا هم موجب افزایش سرمایه گذاری ها و ظرفیت ها می‌شود به گونه ای که شهر گلدکوست ظرفیت آن را دارد که برای همیشه به عنوان مرکز برگزاری اردوهای پیش از مسابقات شناخته شود. البته شورای این شهر در برنامه توسعه تا سال 2010 آورده که این شهر باید به قطب برگزاری اردوهای ورزشی در سطح جهانی تبدیل شود. توسعه مراکز ورزشی و ایجاد زیرساخت های آن در کنار برنامه ریزی، نقش کلیدی در گرفتن نتایج درخشان از برگزاری اردوهای ورزشی دارند.
کشور ما اگر چه سابقه قابل توجهی در برگزاری مسابقات یا اردوهای آماده سازی ورزشی ندارد، اما امکانات اولیه مناسبی برای بعضی از رشته‌ها را در اختیار دارد.
در رشته های اسکی، سوارکاری، کوهنوردی، قایقرانی و برخی از ورزشهای ماجراجویانه امکانات اولیه و شرایط طبیعی امکان سرمایه گذاری و توسعه را فراهم می‌کنند؛ پیست های اسکی ایران 8 ماه در سال امکان بهره برداری دارند و شرایط انواع کوهنوردی در مناطق مختلفی از رشته کوههای زاگرس و البرز فراهم است. رودخانه های آرام و خروشان و دریاچه های پشت سدها نیز از امکانات نخستین برگزاری برنامه های قایقرانی محسوب می‌شوند. ضمن اینکه استان گلستان و استان های تهران و اذربایجان ظرفیت های مناسبی برای برنامه‌های ورزشی سوارکاری دارند.
همچنین باید گفت که جذابیت های طبیعی نیز امکان برگزاری مسابقات و برنامه های ورزشی در رشته های رالی و ورزشهای هوایی را در تمام فصول سال فراهم می‌کند. در این بین باید توجه داشت که برگزاری مسابقات ورزشی سنتی ایران نیز در جذب گردشگران بسیار موثر است. مسابقات چوگان، کشتی با چوخه و کشتی گیله مردی و سوارکاری ترکمن صحرا و سوارکاری عشایر از این گروه مسابقات است.
در این بین باید گفت مجموعه ورزشی آزادی تهران اگر چه عمری 36 ساله را سپری کرده است اما همچنان امکان برگزاری اردوهای ورزشی باکیفیت را دارد به خصوص اینکه در تهران امکانات مناسب پزشکی شرایط را برای ارائه خدمات پزشکی ورزشی فراهم می‌آورد.
در حال حاضر در منطقه، کشور قطر مناسب ترین امکانات ورزشی را برای ارائه خدمات گردشگری ورزشی دارد اما موقعیت اقلیمی ایران می‌تواند زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری و رقابت در حوزه گردشگری ورزشی فراهم کند.
