بسمه تعالی
A Malekzadeh Framework for Tourism (MFT)
Dr. Mohammad Sharif Malekzadeh
(2002-2015)
عضو هئیت علمی دانشگاه
بنیانگذار طرح MFT
بنیانگذار مرکز تحقیقات پیشرفته توریسم ایران
مفهوم سنتی توریسم تا اواخر قرن بیستم هم در برگیرنده دانش، خرد و معرفت بشر در حوزه شناخت پیرامون خود بوده و هم دربرگیرنده، تعریف صنعت توریسم است که براساس اطلاعات موجود، از نظر ارزش مادی وهمچنین میزان کارآفرینی و تاثیرگذاری آن بر معادلات بینالملل، فرهنگ، اجتماع و تصمیم گیریهای سیاسی در رتبه دوم قرار داشته است.
برطبق تعاریف موجود و آنچه در ابتدای سال 2015 میلادی به عنوان تعریف مرجع این دانش و صنعت مطرح گردیده است، گردشگری یا توریسم عبارت از هر نوع جابجایی مکانی به منظور تفریح و سرگرمی، اوقات فراغت، مذهبی، دید و بازدید خانواده و یا کسب و کار، که معمولاً برای یک مدت زمان محدود صورت میگیرد.
در یک دید سیستماتیک و براساس روش اصل موضوعی و مدل نگاشتی میتوان به اثبات این موضوع پرداخت که دانش و صنعت توریسم سنتی مبتنی بر سه عنصر بنیادی {زمان، مکان و انسان} است.
مهمترین چالش وارده برچنین الگوی بنیادی به متدولوژی مورد استفاده جهت تعریف فضا براساس مدلهای هندسی و ریاضی پوانکاره و ریمانی برمیگردد.
یافتن مکان و زمانی که برآورده کننده هدف سیستم توریسم براساس تئوری سیستمها باشد و همچنین تعریف فضاهای مولد سیستم گردشگری به عنوان یک چالش اصلی و دغدغهای مهم است که عدم حل آن باعث نقض وجودی سیستم میشود.
تا سالهای متمادی، تعریف وضعیت سیستم گردشکری براساس عبارت توصیفی "ما برای چه به گردش میرویم؟ چه الگوی سیاحتی برای من مناسب است؟" به عنوان راهکار محوری و ساختار بنیادی دانش توریسم و صنعت گردشگری مطرح بود.
محوریت ایجاد چنین ساختار تک بعدی انتقال یک عبارت توصیفی به فضای درک و معرفت خبره گردشگری یا در برخی از موارد یک فرد کارشناس ناآشنا به چنین دانش) استوار است.
در سیستم فعلی، ایجاد مکانیزم گردشگری بر محوریت دانش فرد خبره (تعریف زمان و مکان مناسب) و همچنین مفهوم فضاهای آرامشی (هدف از گردش) بنا نهاده شده است.
هرچند دو تئوری بنیادی سیستم خبره و آرامش ذهنی باعث میشود تا به علت ماهیت فضای آرامش ذهنی، سیستم توریسم تک بعدی کنونی قادر به ادامه فعالیت خود باشد، اما عنایت به این موضوع ضروری است که رخدادن هر گونه رخداد تغییر دهنده ماهیت کارکردی الگوی فرد خبره یا آرامش ذهنی، باعث میگردد که سیستم توریسم فعلی نتواند کارکرد خود را حفظ نماید.
رخدادهای پویا و تعاملی نظیر آنچه در ژاپن در دهه 90 میلادی، تغییرات هنگکنگ در اواخر دهه 90 ، رخدادهای مالی والاستریت و بحران اقتصادی اتحادیه اروپا، جنگ اول و دوم خلیج فارس و اتفاقات سوریه، نمود بارز عدم کارکرد سیستم توریسم فعلی است.
از سوی دیگر عدم وجود یک چارچوب جامع مبتنی بر تئوری سیستمها و توابع ریاضی باعث میگردد تا این صنعت حتی در مواجهه با چالشهای کوچکتری نظیر عدم برگزاری یک رویداد خاص در شرایط مکانی و زمانی مناسب (نظیر اتفاقات المپیک زمستانی مسکو یا جام جهانی قطر) به علت عدم در نظر گرفتن تاثیرات پارامترهای سیستم و محیط، دچار چالشهای بنیادی شود.
به نظر اینجانب به عنوان یک محقق حوزه توریسم، اگر نتوان در علم و صنعت گردشگری از الگوهای ریاضی و چارچوبهای برخورد با رخدادهای پویای زمان اجرا استفاده نمود، تا سال 2022 شاهد ایجاد و شکلگیری چالشهای اساسی در این حوزه هستیم.
در سالهای 2004 الی 2008 میلادی، شاهد شکلگیری نیازمندیهای جدیدی در حوزههای مختلف علوم و صنایع هستیم:
به نحوی که مکانیزمها، روشها، الگوها و ساختارهای سنتی فاقد توانمندی پاسخگویی به آنها میباشند، شکلگیری رفتارها و ساختارهای پویا و تعاملی به عنوان یک چالش اصلی در حوزههای مختلف علوم و صنایع مطرح است.
تغییر ماهیت نیازمندیها و به تبع آن ایجاد ساختارهایی که بتوانند در طول زمان، متناسب با تغییر نیازمندیها و حتی ایجاد نیازهای جدید، اقدام به تعریف مکانیزمهای کنترلی و پاسخگویی نمایند، نیازمند به تغییر هرم نیاز و ارایه یک چارچوب پویا و الاستیک ریاضی است.
حوزه توریسم به عنوان یک حوزه باماهیت کارکردی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی (و از دید اینجانب روحی) به عنوان یکی از حوزههای نیازمند به بازبینی در الگوها، مکانیزمها و ساختارهای کنترلی و پاسخگویی خود میباشد. به نحوی که در یک سو نیازمندیهای کلان انسان به عنوان المان ذینفع سیستم و از سوی دیگر منابع موجود در کشور و خارج از کشور به عنوان المان تاثیرگذار و تاثیرپذیر را، متناسب با رخدادهای پویای زمانی مورد بحث و بررسی قرار دهد.
وجود فضاهای متعدد به عنوان فضاهای مولد سیستم توریستم و همچنین عنایت ویژه به ماهیت عنصر کارکرد انسان، باعث میشود که در ادبیات تئوری سیستمها، این سیستم پیچیده و فضاهای مولد آن به عنوان نمود عینی سیستمهای کلانمقیاس مطرح باشند
تجربه 15 ساله اینجانب در حوزههای مختلف مدیریت ساختارها انسانی، تئوری سیستمها، حوزه دانشی و کاربردی توریسم باعث گردید تا بتوانم این افتخار را داشته باشم که در سایه توجهات حقتعالی و در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران اقدام به ایجاد تئوری چارچوب مدیریت توریسم مبتنی برعلایق به عنوان نسل بعدی چارچوبهای مدیریت توریسم را در ابتدای سال 2015 میلادی مطرح نمایم.
این تئوری علاوه بر معرفی یک چارچوب جامع و انعطافپذیر برای مدیریت انواع سیستمها و ساختارهای نیازمند به دانش توریسم، اقدام به ارایه یک الگوی جدید برای طبقهبندی نیازمندیهای موجود در حوزه توریسم براساس تئوری جبر بردارها (انطباق بین بردار درخواست و بردار منابع موجود) و ارایه یک راهکار جامع براساس ماهیت درخواستها (نه شکل وجودی درخواست) که براساس تعالیم ادیان الهی منبعث از روح و روان آدمی میباشد، جهت رفع ماهیت نیاز است.
این موضوع باعث گردید که این تئوری علاوه بر قابلیت پوشش دغدغههای متعارف حوزه توریسم، توانمندی ایجاد مفهوم جدیدی موسوم به توریسم کلانمقیاس را داشته باشد.
مهمترین ویژگی تئوری اینجانب که هماکنون در حال پیادهسازی راهکارهای اجرایی آن جهت اجرا در کشورهای مختلف جهان منطبق با الگوها، فرهنگها، ماهیتهای اقتصادی و اجتماعی خاص آنها میباشد، بازتعریف مفهوم توریسم براساس چهار محور بنیادی ماهیت نیاز، فضای مولد توریسم، چارچوب منعطف و دارای وحدت رویه برای پاسخگویی به نیازها و مهمتر از همه ارایه یک چارچوب مدیریتی مبتنی بر تئوری جبر بردارها جهت ایجاد ساختارهای کنترلی و پاسخگویی میباشد.
همانطور که شما اساتید اهل فن، بزرگوران دانش، فضلا و علمای معظم استحضار دارید، ایجاد یک چارچوب که بتواند:
ماهیت نیازمندیهای انسانی و کارکرد منابع (ناهمگنی سختافزاری، نرمافزاری و کارکردی) در حوزه توریسم را درک و تحلیل نماید و براساس ماهیت نیاز ( نه رویکرد بیرونی نیاز ) قادر به ارایه یک ساختار مدیریتی برای رفع درخواستهای گردشگری باشد، نیازمند به در نظر گرفتن تمامی ابعاد جامعه اعم از فرهنگ، سیاست، اقتصاد، اجتماع و رفتارهای ذاتی انسانی میباشد که در تئوری چارچوب مدیریت توریسم اینجانب سعی شده است، علاوه بر در نظر گرفتن مفاهیم فوق، اقدام به ارایه یک راهکار ریاضی جهت تعریف فضاهای مولد ماهیت نیاز و ساختارهای پاسخگویی به آن مینماید.
این نکته را فراموش نکنیم که توریسم مفهومی نه یک بعدی بلکه حداقل در 5 بعد میباشد که آنچه باعث گردیده است تا این صنعت در برخورد با اتفاقات شکل گرفته شده از سال 2004 میلادی به بعد نتواند انعطافپذیری لازم را داشته باشد، ایجاد فضای یک بعدی برای آن و در نظر گرفتن ابعاد دیگر در محیط سیستم است.
تحقیقات و تجربیات اینجانب به عنوان عضو کوچکی در حوزه دانش توریسم بیانگر این موضوع است که برای حل مشکلات توریسم یک کشور نباید اقدام به ارایه یک راهکار خاص منظوره برای آن کشور نمود،
زیرا توریسم مفهومی جهانی با رویکرد روحی و انسانی است و زمانی قادر به حل آن در سطح محیط بینالملل هستیم که بتوانیم با دانش ریاضیات و با در نظر گرفتن ماهیت نیاز (که منبعث از روح و روان انسان است) اقدام به ارایه یک الگوی واحد و جامع برای مدیریت ساختارهای کنترلی و پاسخگویی آن ارایه داده و متناسب با ساختار درونی و فرهنگی، متغییرهای این چارچوب ریاضی را تغییر دهیم.
ماهیت رخدادهای ذکر شده به گونهای هستند که تنها در زمان وقوع رخداد میتوان در مورد تاثیرگذاری آن بر محیط و سیستم بحث و بررسی نمود.
تئوری چارچوب مدیریت توریسم اینجانب با استفاده از مفهوم ریاضی بردارهای سرشتنمای درخواست و همچنین تغییر هرم درخواست به منشور ماهیت درخواست (استفاده از الگوی ریاضی نگاشتهای غیراقلیدسی) نه تنها اقدام به کشف ماهیت رخدادهای نامتعارف مینماید، بلکه اقدام به ارایه یک الگوی ریاضی مبتنی بر صفحات آفین و تعریف فعالیتهای سراسری برای حل چالش مذکور بدون نیاز به ایجاد وقفه در صنعت توریسم را فراهم میسازد.
نمود عینی چنین موضوع را میتوان در اتفاقات رخداده شده در سطح خاورمیانه در طول سالهای 2010 الی 2015 میلادی مشاهده نمود که براساس شبیهسازیهای صورت گرفته توسط محققان تحت مدیریت اینجانب در صورت استفاده از تئوری چارچوب مدیریت ذکر شده نه تنها چالش مذکور قابل بررسی و تحلیل میباشد، بلکه این امکان نیز برای متخصصان و ذینفعان صنعت گردشگری و توریسم فراهم میسازد که با استفاده از الگوی ریاضی مطرح شده اقدام به ایجاد ساختارهای جدید برای پاسخگویی به نیازمندهای تغییرشکل یافته را ایجاد نمایند.
با عنایت ویژه حضرت حق و در سایه توجهات حضرت آیت ا... هاشمی شاهرودی (مدظلهالعالی) ، ریاست محترم هئیت امنا و موسس دانشگاه عدالت، این افتخار را دارم که برای نخستین بار در محیط بین الملل و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، اقدام به ایجاد و تاسیس مرکز تحقیقات پیشرفته توریسم فعالیت سراسری را در دانشگاه عدالت ایجاد نمایم.
شاید یکی از مهمترین علل همکاری ساختارها و مراکز تحقیقاتی محیط بینالملل به تئوری چارچوب مدیریت توریسم مطرح شده توسط اینجانب ارایه یک وحدت در مکانیزم کنترل و پاسخگویی برای نیازمندیها براساس تئوری توسعهیافته جبر بردار باشد.
در نهایت از سعه صدر شما بزرگواران، سفرا و رایزنان فرهنگی و همگی بزرگوارانی که حامی و مشوق اینجانب در طول مسیر طولانی ایجاد تئوری چارچوب مدیریت توریسم ملک زاده بودهاند بویژه اعضای محترم سازمان UNWTO که اختراع اینجانب را به عنوان اولین اختراع در صنعت گردشگری مورد تایید فنی و تخصصی خود قرار دادهاند و همچنین روسای محترم دانشگاههای محیط بینالملل که نظر تخصصی حوزه های گردشگری را به بنده جهت بهبود روند چارچوب مدیریت توریسم ملکزاده ارسال داشتهاند، کمال تشکر و امتنان را دارا میباشم.
امید است که اینجانب به عنوان عضو کوچک جامعه توریسم بین الملل بتوانم با معرفی دقیقتر الگوی MFT و کاربردی سازی آن در محیط بینالملل با کمک و پشتیبانی تمامی شما اساتید، محققان، سفرای محترم، رایزنان فرهنگی و اجتماعی و روسای دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی قادر به حل چالش صنعت گردشگری و توریسم در هزاره سوم باشیم.
و من ا... التوفیق
محمد شریف ملکزاده
